Lekcja 3 – czyli o niemądrych bawołach

Nasza następna literka brzmi bardzo podobnie jak dwie poprzednie, ale różni się od nich zasadniczo tym, że jest w innej grupie spółgłosek. Dla przypomnienia lekcja 1 była o ก ไก่ z grupy średniej, lekcja 2 o ข ไข่ z grupy wysokiej, natomiast teraz mamy ค ควาย z grupy niskiej:

ค ควาย, czyli „ko – kłaj⁰ (bawół)”

Pewnie w tym momencie zaczynacie się zastanawiać czy wszystkie tajskie spółgłoski brzmią jak polskie „k” 🙂. No więc zapewniam, że wcale nie. Oprócz tych trzech jest jeszcze tylko jedna 🙂. Na szczęście ta ostatnia jest praktycznie nieużywana i dojdziemy do niej dużo później. Prawdą jednak jest, że wszystkie trzy spółgłoski, które na razie poznaliśmy, brzmią bardzo podobnie, dlatego posłuchajcie ich po kolei jeszcze raz:

ก ไก่, czyli „go – gaj¹ (kurczak)”
ข ไข่, czyli „ko – kaj¹ (jajko)”
ค ควาย, czyli „ko – kłaj⁰ (bawół)”

Prawda, że podobieństwo jest tylko powierzchowne? 🙂 Przy okazji postarajcie się wsłuchać w ton słów ไก่, ไข่ i ควาย. Dwa pierwsze wypowiadane są z tonem niskim, a ostatnie z tonem pośrednim.

Samo słowo ควาย znaczy „bawół wodny”, czyli takie oto sympatyczne zwierzę:

Kiedyś było ono fundamentem tajskiego rolnictwa, a i teraz można znaleźć biedniejsze gospodarstwa, gdzie bawoły nie zostały jeszcze zastąpione przez traktory. Niestety, w zamian za swoją ciężką pracę tajski bawół nie doczekał się wdzięczności, a wręcz przeciwnie. Nazwać kogoś ควาย, to tak jak u nas nazwać kogoś baranem albo osłem. Czyli po prostu jest to synonim kogoś głupiego.

Tak samo, jak wszystkie spółgłoski z kółeczkiem, od niego zaczynamy pisać i tę literę.

Spółgłoski ก, ข i ค występują w bardzo wielu pospolitych wyrazach i kiedy je opanujecie, zaczniecie je zauważać wszędzie dokoła (tzn. wszędzie dokoła, jeśli jesteście w Tajlandii 🙂). Potraficie znaleźć ค na naszym ulubionym zdjęciu menu?

Jeśli potraficie, to jesteście lepsi ode mnie, bo akurat tam tej literki nie ma 🙂.

A gdzie jest? Oto najpopularniejsze słowa z ค ควาย:

คน kon⁰ – człowiek, osoba
ครึ่ง kryng³ – pół, połowa
ครู kruu⁰ – nauczyciel
คลอง kloong⁰ – kanał (taki z wodą)
คอ koo⁰ – szyja
ราคา raa⁰kaa⁰ – cena
คำ kam⁰ – słowo
คิด kit³ – myśleć
คุณ kun⁰ – ty, Pan, Pani
ใคร kraj⁰ – kto, ktoś
ครับ krap³ – partykuła grzecznościowa dodawana na końcu stwierdzeń i pytań przez mężczyzn
คะ ka³ – partykuła grzecznościowa dodawana na końcu pytań przez kobiety
ค่ะ ka² – partykuła grzecznościowa dodawana na końcu stwierdzeń przez kobiety

Znowu dużo fajnych i przydatnych słówek, prawda? Ale o co chodzi z tymi „partykułami grzecznościowymi”?

Pełnią bardzo ważną funkcję, niezbędną nawet w najprostszej rozmowie. Kiedy te słówka występują same, znaczą tyle co: „tak”, „dobrze”, „rozumiem”. Przysłuchując się jednej stronie w rozmowie telefonicznej, możecie usłyszeć, że ktoś mówi co chwilę ครับ, ครับ (jeśli to mężczyzna) albo ค่ะ, ค่ะ (jeśli kobieta). Znaczy to tyle, co nasze „Aha… dobrze… tak… rozumiem”.

Druga funkcja jest dużo ważniejsza. Otóż słówka te dodaje się na końcu zdania lub wypowiedzi po to, żeby nadać im uprzejmą formę. Jeśli dopiero uczycie się języka, najlepiej dodawać je po każdym zdaniu. Później dzięki doświadczeniu będziecie wiedzieć, w jakich sytuacjach możne je sobie odpuścić. Panowie dodają „ครับ krap³” na końcu stwierdzenia, jak i pytania, natomiast panie mówią „คะ ka³”, po pytaniu i „ค่ะ ka²” po stwierdzeniu. Te dwa ostatnie słówka brzmią bardzo podobnie, różnią się tylko tonem.

Kolejnym bardzo ważnym nowym wyrazem jest „คุณ kun⁰”. Można go przetłumaczyć jako polski zaimek: Pan / Pani. Znajdziecie go często przed imionami, czyli na przykład przy okazji przedstawiania się. Ja jestem „Kun Kuba”, a to jest „Kun Somjing”, czyli Pan Kuba i Pani Somjing. W angielskiej pisowni przyjęło się zapisywać to słowo jako „khun". Oprócz tego często używa się tego słowa bez imienia w znaczeniu „ty / Pan / Pani”, na przykład w zdaniu typu „Lubię Bangkok, a ty?”

OK, pora na ćwiczenie. Spróbujcie rozszyfrować znaczenie sami, a potem tak jak poprzednio możecie sprawdzić odpowiedź, zaznaczając ciemny pasek kursorem:

ลูกครึ่ง luuk¹kryng³ – dziecko z mieszanego związku, pół-Taj pół-obcokrajowiec
คนแก่ kon⁰gee¹ – stary człowiek
คุณครู kun⁰kruu⁰ – Pan nauczyciel (forma grzecznościowa)
ใครรักคุณ kraj⁰rak³kun⁰ – Kto ciebie kocha?
ราคาขาย raa⁰kaa⁰kaaj⁴ – cena sprzedaży
คำยาก kam⁰jaak² – trudne słowo
คิดมาก kit⁴maak² – dużo myśleć, przejmować się czymś
ใครกินขาวคะ kraj⁰gin⁰kaao⁴ka⁴ – Kto je ryż? (forma grzecznościowa, żeńska)

Chociaż dwa z powyższych przykładów to pytania, zauważcie, że nie ma po nich znaku zapytania. W tajskim języku prawie nie używa się znaków interpunkcyjnych. Funkcję przecinka, kropki i średnika pełnią przerwy między wyrazami, odpowiedni szyk zdania decyduje czy jest ono pytaniem, czy nie, natomiast zamiast wykrzykników stosuje się zabarwione emocjonalnie słowa.

Lekcja 4 czyli dwie litery których nigdy nie użyjecie ->